Κωνσταντίνος Κούμας (1777-1836)
Μία από τις πιο σημαντικές πνευματικές φυσιογνωμίες της Λάρισας, είναι ο Κωνσταντίνος Κούμας. Λόγιος και διδάσκαλος του γένους δίδαξε σε πολύ μικρή ηλικία σε σχολεία της Λάρισας, της Τσαριτσάνης και των Αμπελακίων. Οι σταθμοί της μετέπειτα πορείας του είναι το 1803 η Βιέννη, το 1809 η Σμύρνη, το 1813 η Πόλη, το 1815 πάλι η Σμύρνη, το 1817 η Βιέννη, το 1818 τα Πανεπιστήμια της Γερμανίας και μετά δύο χρόνια η Σμύρνη.
Άνθρωπος με βαθιά επιστημονική γνώση αγωνίζεται σταθερά για την οργάνωση και τη διάδοση της παιδείας στον υπόδουλο ελληνισμό. Επίσης ασχολήθηκε με την μελέτη και τη συγγραφή ιστορικών κειμένων, τη συλλογή και μετάφραση, στην ελληνική, επιστημονικών συγγραμμάτων φυσικής και χημείας κ. ά..
Θεόκλητος Φαρμακίδης (1784-1860)
Αντίστοιχη περίπτωση με τον Κούμα υπήρξε και ο Θεόκλητος Φαρμακίδης (1784, Νεμπεγλέρ -1860, Αθήνα), κατά κόσμον Θεοχάρης Φαρμακίδης. Έλαβε τη βασική μόρφωση στο χωριό του και τη Λάρισα όπου και χειροτονήθηκε διάκονος το 1802. Φοίτησε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή (1804 - 1806), στη Σχολή των Κυδωνιών και στην Ακαδημία του Ιασίου (1806 - 1811). Χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στο Βουκουρέστι και διορίστηκε εφημέριος του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου στη Βιέννη (1811 μέχρι το 1818). Μετείχε με τον Άνθιμο Γαζή και τον Κωνσταντίνο Κοκκινάκη στην έκδοση του περιοδικού «Λόγιος Ερμής» και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία.
Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης υπήρξε πιστός υπερασπιστής των ιδεών του Κοραή. Το έργο του δεν είναι μόνον θεολογικό. Είχε την άποψη ότι η Αγία Γραφή έπρεπε να μεταγλωττιστεί στην απλοελληνική ώστε να γίνεται κατανοητή από τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Έγραψε τα «Στοιχεία ελληνικής γλώσσης» το 1815 με το οποίο συστηματοποιεί τη διδασκαλία του Κοραή και αργότερα την «Χρηστομάθεια ελληνική».
Ιωάννης Βηλαράς (1771-1823)
Εκείνος που ανέλπιστα προσέφερε πολλά στα γράμματα και τον πολιτισμό της Λάρισας ήταν ο γιατρός Ιωάννης Βηλαράς (1771-1823). Έρχεται το 1812 στη Λάρισα ως μέλος της αυλής του Βελή πασά και σύντομα συγκροτεί ολόγυρά του ένα κύκλο ξεχωριστών ανθρώπων, διανοούμενους από το ανερχόμενο στρώμα των αστών, οι οποίοι είχαν μαθητεύσει στα καλά σχολεία της ευρύτερης περιοχής. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο Ιωάννης Οικονόμου Λαρισσαίος ή Λογιωτάτου και ο Χριστόδουλος Κονομάτης. Ο Βηλαράς ως άνθρωπος υπήρξε χαρισματικός. Εκφραστής των πλέον ριζοσπαστικών ιδεών γοήτευσε τους Λαρισαίους.
Στα 1814 (όσο είναι στη Λάρισα) κυκλοφορεί από την τυπογραφία της Κέρκυρας το βιβλίο του «Ρομέηκη γλοσα», αφιερωμένο σε ένα από τους κορυφαίους διδασκάλους του Γένους, τον Αθανάσιο Ψαλίδα (1767-1829).
Ιωάννης Οικονόμου Λαρισσαίος - Λογιωτάτου
Μια μεγάλη φυσιογνωμία της Λάρισας, ο Ιωάννης Οικονόμου Λαρισσαίος - Λογιωτάτου γεννήθηκε στη Λάρισα γύρω στα 1783 και πέθανε στα 1842. Μετά το τέλος των σπουδών του στα σχολεία της Τσαριτσάνης και των Αμπελακίων όπου έρχεται σε επαφή με δασκάλους σαν τον Κούμα, τον Κωνστα- ντά, τον Ασάνη, ταξιδεύει από το 1806 έως το 1815 στο Άγιο Όρος, την Πόλη, το Σινά, την Αλεξάνδρεια, τη Σμύρνη της οποίας τα σχολεία είναι όλα έργα Θεσσαλών δασκάλων. Συχνά διέκοπτε τα ταξίδια κι επέστρεφε για εμπορικές δουλειές στη Λάρισα, Στα 1815 όταν είναι λίγο πάνω από τριάντα ετών, επιστρέφει και εγκαθίσταται πλέον μόνιμα στην πατρίδα του. Είναι πεπεισμένος ότι η αναγέννηση της πατρίδας είναι ζήτημα παιδείας. Αυτή όμως την ιδέα την έχει εμπλουτίσει με περιεχόμενο πολιτικό. Έχει επαφές με την «Φιλόμουσο Εταιρία», και αργότερα γίνεται μέλος της «Φιλικής Εταιρίας» και μάλιστα αναδεικνύεται ως η σπουδαιότερη φυσιογνωμία του συνομωτικού δικτύου της Φιλικής στην ευρύτερη περιοχή της Λάρισας.
Οικονόμου ο εξ Οικονόμων Κωνσταντίνος (1780-1857)
Ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, επιφανής κληρικός, γεννήθηκε στην Τσαριτσάνη της Λάρισας και διακρίθηκε κατά την προεπαναστατική και μετεπαναστατική περίοδο. Αποτελούσε χαρακτηριστικό παράδειγμα ηθικής, σύνεσης, μόρφωσης αστείρευτης πηγής ενέργειας και γνώσης. Διέθετε την ιδιαίτερη ικανότητα να απαγγέλλει ραψωδίες του Ομήρου και να γράφει στίχους στην ομηρική γλώσσα. Το γεγονός ότι ήταν πολυμαθής και οξυδερκής με ιδιαίτερη ευφράδεια λόγου, τον βοήθησε να καταξιωθεί και να χαρακτηριστεί μεγάλη μορφή της Εκκλησίας και του έθνους.
Μ. Καραγάτσης (1908-1960)
Ο Μ. Καραγάτσης, ψευδώνυμο του Δημητρίου Ροδόπουλου, είναι ο γνωστότερος ίσως λογοτέχνης της Λάρισας. Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος και πολιτικός, με καταγωγή από την Πελοπόννησο, αλλά εγκατεστημένος στη Λάρισα. Η μητέρα του καταγόταν από τον Τύρναβο.
Το ψευδώνυμο Καραγάτσης προήλθε από το δέντρο πτελέα ή καραγάτσι. Στο εξοχικό της οικογένειάς του στη Ραψάνη της Θεσσαλίας, όπου περνούσε τα περισσότερα εφηβικά καλοκαίρια του, συνήθιζε να διαβάζει καθισμένος κάτω από ένα καραγάτσι που βρισκόταν στον περίβολο της εκκλησίας του χωριού.
Στα εφηβικά του χρόνια έγραφε ποιήματα, αλλά σύντομα εγκατέλειψε την ποίηση και στράφηκε στην πεζογραφία. Οι κριτικοί τον χαρακτηρίζουν ως «γεννημένο πεζογράφο», που ξεχώρισε από τους υπόλοιπους της γενιάς του χάρη στην αφηγηματική του ευχέρεια και την φαντασία του.
Γεώργιος Κατσίγρας (1914-1998)
Ο Γεώργιος Κατσίγρας σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου και αναγορεύτηκε Διδάκτορας της χειρουργικής. Στα χρόνια της Κατοχής συνελήφθη από τους Ιταλούς και φυλακίστηκε στη Λάρισα και την Αθήνα. Εγκαταστάθηκε κατόπιν μόνιμα στη Λάρισα, όπου ίδρυσε χειρουργική κλινική, η οποία από το 1987 και έπειτα στεγάζει την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Επίσης θεωρείται από τους πιο σημαντικούς συλλέκτες νεοελληνικής τέχνης, έχοντας δημιουργήσει μια συλλογή -ανυπολόγιστης αξίας- πινάκων ζωγραφικής, χαρακτικής και σχεδίων, 700 περίπου έργων Ελλήνων καλλιτεχνών. Η απόφασή του να δωρίσει την πολύτιμη αυτή συλλογή στο Δήμο Λάρισας είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της «Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας - Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα », που αποτελεί σήμερα πολιτιστικό φορέα όχι μόνο για την πόλη της Λάρισας αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας.
Τάκης Τλούπας (1920-2003)
Ο Τάκης Τλούπας γεννήθηκε το 1920 στη Λάρισα όπου ζούσε κι εργαζόταν. Γιος ξυλογλύπτη ακολουθεί την τέχνη του πατέρα του ως την κατοχή, που η αναδουλειά τον έτρεψε σε άλλους τομείς βιοπορισμού, τότε έρχεται σ’ επαφή με τη φωτογραφία που τον συναρπάζει και την ακολουθεί σαν επάγγελμα. Από το 1945 ανοίγει κατάστημα-στούντιο στη Λάρισα φωτογραφίζοντας νύφες και «εβδομαδιαίες φωτογραφίες » αλλά τον ελεύθερο χρόνο του αποτυπώνει τη φύση του Ολύμπου, της Πίνδου και του Θεσσαλικού κάμπου.
Το 1981 κυκλοφόρησε βιβλίο με αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες του και τίτλο «Από τη Γη των ανθρώπων», εκδόσεις «Τρία Φύλλα». Το 1988 συμμετείχε με φωτογραφίες του στο βιβλίο «Βαρούσι». Το 1986 σε συνεργασία με το δήμο Λάρισας, εκδόθηκε το βιβλίο «Εικόνες από τη Λάρισα του χθες». Ο Τάκης Τλούπας πέθανε το Μάιο του 2003.
